D66 buiten beeld; Houten stevent af op rechts conservatieve coalitie

HOUTEN D66, sinds de verkiezingen de tweede partij van Houten, is buiten beeld voor de coalitievorming. Die opmerking van formateur Fred Teeven veroorzaakte maandagavond een schokgolf door de publieke tribune. De onderhandelingen gaan verder met Inwonerspartij Toekomst Houten (ITH), NatúúrlijkHouten (NH), VVD en SGP. Daarmee zijn alle progressieve partijen buiten beeld.

door Agnes Corbeij

Informateur Fred Teeven liet net als in april weten dat de eerste gesprekken, tussen de twee grootste partijen D66 en ITH positief waren. ,,Er zijn geen onoverkomelijke inhoudelijke hobbels.” Om de inhoudelijke verschillen, die er wel degelijk zijn, te overbruggen spraken beide partijen de wens uit om het dualisme in volle overtuiging uit te voeren. 

DUALISME Precies hierin zit de angel van deze coalitievorming, zo lijkt het nu. ITH en D66 wilden afspreken dat raadsleden van beide partijen ondanks het coalitieakkoord anders zouden mogen beslissen over bepaalde zaken zoals woningbouw in Houten Oost of windmolens bij de Goyerbrug. Dit is het totale dualisme. De raad beslist altijd zelf, los van het college, ook al is de wethouder van de eigen partij. 

Houtens Nieuws vroeg Fred Teeven of het gebruikelijk is dat de mate waarin dualisme bedreven wordt in het openbaar bestuur onderdeel is van de coalitievorming. Teeven: ,,In coalitieakkoorden worden bepaalde thema’s vaak dichtgespijkerd. Daarmee wordt weinig ruimte aan de raad gelaten. D66 en ITH wilden daar tegenin gaan, zij wilden niet alles dichttimmeren.”

Fred Teeven op 22 april (r) - Annette Stolk - de Vries

Met die boodschap ging Teeven met D66 en ITH in gesprek met de twee partijen die het meest logisch leken voor de verdere samenwerking, VVD en NatúúrlijkHouten. Teeven sprak eerder ook met CDA en SGP, maar door onderlinge voorkeuren van verschillende partijen werden deze beide partijen op een zijspoor gezet. 

STRUIKELBLOK De afspraken over dualisme bleken al snel een struikelblok voor NatúúrlijkHouten. Raadslid Jonkers: ,,We zijn niet tegen dualisme, maar vinden wel dat op bepaalde thema’s afspraken uit het coalitieakkoord vast moeten liggen. Als we in het coalitieakkoord afspraken maken over woningbouw en windmolens, moet de raad daar niet later anders over kunnen beslissen. Het coalitieakkoord wordt ook vastgesteld door de raad, dat is ook dualisme.”

Ook maakte NatúúrlijkHouten begin vorige week duidelijk niet in de coalitie te willen, als de SGP niet ook mee zou doen. Daarmee zou een vijfpartijencoalitie gevormd worden. Daar kon D66 niet in meegaan, omdat deze coalitie volgens D66 geen goede vertegenwoordiging van de Houtense bevolking en te weinig progressief zou zijn.  

Het ging mis toen NatúúrlijkHouten aanschoof aan de onderhandelingstafel.

NatúúrlijkHouten noemde verschillende redenen om de SGP erbij te willen hebben. Jonkers: ,,Allereerst hebben we met de SGP erbij een groter vertrouwen in het behalen van een meerderheid voor woningbouw in Houten Oost. Ook was SGP de grootste winnaar in het buitengebied en worden juist daar grote ontwikkelingen doorgevoerd. De SGP kan voor meer draagvlak zorgen.” 

HET GING MIS Marcel van Gooswilligen, fractievoorzitter van D66, toonde zich terneergeslagen. ,,We zijn zwaar teleurgesteld. Het is tijd om vooruit te kijken, om een coalitie te vormen met een bredere afspiegeling van de Houtense samenleving. De gesprekken met ITH waren pittig, maar positief. Het ging mis toen NatúúrlijkHouten aanschoof aan de onderhandelingstafel.”

Door de eisen van NatúúrlijkHouten staat D66 buitenspel, zo voelen de progressieve partijen dat. Van Gooswilligen: ,,D66 staat buitenspel. Dat is een gemiste kans voor Houten. Het was niet nodig als NatúúrlijkHouten zich anders had opgesteld. Het was voor ons slikken of stikken.”

Jonkers van NatúúrlijkHouten en Zandbergen van ITH maakten duidelijk D66 nog steeds aan tafel te willen hebben, om er een vijfpartijencoalitie van te maken. Maar de eis van D66 om dan ook GroenLinks deel te laten nemen, om een goede afspiegeling van de samenleving in de raad te krijgen, kon ITH niet inwilligen. Zandbergen: ,,Bij zes partijen komen er ook zes wethouders. Dat zien we niet zitten.”

NOOIT ZEKER Anneke Dubbink van de PvdA vind het ‘buitengewoon jammer dat alle progressiviteit uit de coalitie geduwd wordt’ en ze vroeg Teeven of het afvallen van D66 nu definitief is. Teeven: ,,In de politiek weet je het nooit zeker. Maar ze zijn nu niet meer in gesprek voor de formatie.” Van Gooswilligen gaf ook aan nog steeds bereid zijn te praten. ,,We willen alleen niet meewerken aan een versterking van de bestaande polarisatie.”

Betrek ons bij de oppositie, daarmee is de kans op bouwen in Houten Oost juist groter.

Hilde de Groot van GroenLinks vroeg Zandbergen waarom ITH zo vasthoudt aan NatúúrlijkHouten en daarmee de SGP en niet kiest voor samenwerking met een andere partij zoals het CDA. Zandbergen: ,,NatúúrlijkHouten past het beste bij ons als partij.”  

WONINGBOUW Zoals verwacht speelt woningbouw een grote rol in de formatie. ITH wil verder met NatúúrlijkHouten en NatúúrlijkHouten wil SGP erbij om zeker te zijn van woningbouw in Houten Oost. Van Gooswilligen beweerde op het eind van de discussie dat de kans op bouwen in Houten Oost groter wordt door D66 in de coalitie te laten deelnemen.  

Dit was, mede in het licht van de eerdere discussie over dualisme, een bijzondere opmerking: ,,Wij hadden de voorkeur voor Noord West in ons verkiezingsprogramma. Als wij in de oppositie zitten, gaan we daar ook oppositie naar voeren. Betrek ons bij de coalitie, en we voeren geen oppositie, maar staan achter de keuze van de coalitie. Daarmee is de kans op bouwen in Houten Oost juist groter.”

INWONERS Behalve de discussie van raadsleden, was ook een aantal inwoners aanwezig in de zaal die een vraag stelde. Een inspreker vroeg zich af of Houten wel echt vijf wethouders nodig heeft, een ander wilde weten wanneer de inwoner aan de beurt is om in te spreken op het proces van de formatie. Teeven gaf aan dat die mogelijkheid zeer binnenkort komt en dat de gemeente daarover gaat publiceren. 

Ook Arjen Berendse, directeur van Theater Aan de Slinger was aanwezig. Hij vroeg zich af of er ook over cultuur gesproken was. Teeven: ,,Zeker is daarover gesproken. Maar er is pas een akkoord als er akkoord is over alles, dus naar de inhoud van die gesprekken zult u nog even nieuwsgierig blijven.”