Rob de Joode is uitvaartfotograaf

Eén van de meest ingrijpende gebeurtenissen in het leven vastleggen: dat doet Rob de Joode als uitvaartfotograaf. ,,Ik mag heel dichtbij mensen en hun verdriet komen. Dat vertrouwen vind ik heel bijzonder. Soms grijpt een uitvaart me meer aan, wanneer een situatie aan mijn eigen leven raakt.”

Naomi Heidinga

De Joode had als kind al een fascinatie voor uitvaarten. ,,Ik zag boeren met zwarte hoeden langs school lopen. Ze waren de dragers bij een begrafenis en dat intrigeerde mij. Toen ik veertien was overleed mijn opa en ik beleefde voor het eerst een uitvaart van dichtbij. De aanspreker was een grote man in het zwart én ik zag weer die dragers. Daar wilde ik later ook een bijdrage aan leveren, maar op welke manier wist ik toen nog niet.”

Dat idee kwam later, na het volgen van een opleiding aan de Fotovakschool. ,,Uitvaartfotografie is een betrekkelijk nieuw vak. In de negentiende eeuw werden overledenen vaker gefotografeerd, soms met hun familieleden. Dit noemde men post-mortemfotografie. In de twintigste eeuw verdween dit langzaam, in ieder geval in ons land. De laatste jaren is het meer in opkomst. Toch merk ik dat veel mensen niet weten wat het inhoudt, uitvaartfotografie. Niet iedereen is ervan gecharmeerd, mensen kijken soms weg als ze de camera zien.”

ROES 

De Joode legt uit wat hij als uitvaartfotograaf voor een familie kan betekenen: ,,Tijdens de laatste levensfase zijn emoties zo intens dat mooie, dierbare momenten vaak onbewust aan je voorbijgaan. Troostvolle herinneringen na een uitvaart worden dan ook vaak gemist, doordat een uitvaart in een roes wordt beleefd. Momenten van verbinding en connectie, van liefde en warmte gaan soms zomaar langs je heen. Die liefdevolle blik, die hand op je schouder, dat tedere gebaar… Allemaal intieme momenten die ik als uitvaartfotograaf vastleg, als herinnering om later nog eens op terug te kijken.”

DIERBARE MOMENTEN 

Het gaat de uitvaartfotograaf niet om het fotograferen van huilende mensen, benadrukt De Joode. ,,Het gaat om het vangen van emoties en dierbare momenten. Tijdens een uitvaart is er vaak niet alleen verdriet. Er wordt ook gelachen wanneer iemand een treffende anekdote over de overledene vertelt. Die momenten probeer ik ook te vangen.”

NIET STOREN 

De uitvaartfotograaf moet zo min mogelijk storend aanwezig zijn tijdens een dienst. ,,Ik ga zoveel mogelijk achter de mensen langs en verplaatst me op het moment dat er meer verplaatsingen zijn. Wanneer ik wel mensen moet passeren, vertel ik ze dat voor de dienst, zodat het passeren soepel verloopt. Tijdens de dienst sta ik nooit achter de kist. Dat doe ik wel op het moment dat iedereen gaat staan en men langs de kist loopt. Ik gebruik geluidsarme apparatuur en maak geen gebruik van flits.”

CULTURELE VERSCHILLEN

Voor De Joode is het belangrijk om goed te anticiperen op wat er gebeurt. ,,Elke uitvaart is anders, maar er zijn ook regionale verschillen. Niet elke kerkelijke uitvaart heeft dezelfde elementen. Dankzij mijn ervaring weet ik welke vragen ik voor de dienst moet stellen, zodat ik precies weet wat ik kan verwachten.” Ook zijn er grote culturele verschillen. ,,Ik heb een aantal uitvaarten gefotografeerd van mensen met een andere culturele achtergrond, waaronder een Roma begrafenis en een Chinese uitvaart. Voor mij was het anders werken: ik kon veel dichterbij de mensen komen. Dat levert prachtige foto’s op.”

Rob legt als fotograaf dierbare momenten vast als herinnering voor later. - Credit Rob de Joode

ALBUM 

Volgens De Joode is het vooral een kwestie van aanvoelen van wat wel en wat niet kan. ,,Ik heb in de aanloop naar de uitvaart altijd een gesprek met de familie of via de uitvaartbegeleider, waarin we hun wensen bespreken en ik uitleg wat ik doe. Naderhand stuur ik ze een selectie van foto’s. Men vraagt me vooraf nog wel eens hoeveel foto’s ik maak, maar dat is per uitvaart verschillend. Het gaat om het vangen van het verhaal: de ene keer lukt dat in 125 foto’s, de andere keer in 180. Men kan vervolgens kiezen welke foto’s men terug wil zien in het album. Ik maak voor elke familie een album, vergelijkbaar met een bruiloftsalbum. Dat is wat kostbaarder, maar ik ga voor kwaliteit.”

GERAAKT 

Hij heeft het mooiste vak ter wereld, vindt De Joode. ,,Ik heb inmiddels veel ervaring opgedaan. In het begin is het soms een beetje aftasten. Uitvaartfotografie is echt een specialisatie. Natuurlijk word ik af en toe geraakt tijdens een uitvaart. Vooral wanneer er situaties zijn die raken aan je eigen leven. Zo moest ik een keer een vroeggeboorte fotograferen toen mijn dochter zwanger was. Dat raakte me. Een ander moment staat me ook nog goed bij: bij de afscheidsdienst van een jong meisje stapten twee opa’s naar voren om naast de overledene te staan. Dat had ook mijn kleinzoon kunnen zijn, ging door mijn hoofd. Ik leef altijd mee, maar ik sta er ook mijn werk te doen. Mijn camera helpt daarbij: ik kijk letterlijk door een ander raam naar de werkelijkheid.”

Meer info: www.robdejoode.nl.