De huisarts verzuipt. Hoe blijft de huisartsenzorg in Houten voor iedereen toegankelijk?

HOUTEN Huisartsen voerden in juli actie in Den Haag om aandacht te vragen voor de enorme werkdruk waarmee zij dagelijks te maken hebben. De toegankelijkheid van de huisartsenzorg staat onder de druk. Wat zijn de oorzaken van de toegenomen werkdruk en wat moet er gebeuren om ervoor te zorgen dat huisartsenzorg voor iedereen toegankelijk blijft en dat iedereen een huisarts heeft? Een gesprek met Marcel Ebbing, voorzitter van de Houtense huisartsen.

Annette Stolk – de Vries 

Aan de toenemende werkdruk liggen diverse oorzaken ten grondslag. ,,Dat maakt het ook lastig”, legt Ebbing uit. ,,In ziekenhuizen moet er bezuinigd worden waardoor veel zorg wordt overgeheveld naar de huisarts. Daarnaast worden mensen ouder en leven langer door de goede medische zorg. Daardoor wordt de zorg vaak complexer en gaat verder dan een simpele oorontsteking. Ook voor deze zorg wordt een beroep op ons gedaan, dat kost simpelweg meer tijd. Bovendien hebben we te maken met langere wachtlijsten voor vrijwel alle zorg. Niet alleen in de ziekenhuizen en verpleeghuizen, maar ook in de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ). De huisarts (eerste lijnszorg) is dagelijks drempelloos bereikbaar. De patiënt blijft een beroep doen op de huisartsenzorg, totdat ze in de tweede lijn (ziekenhuis, verpleeghuis of GGZ-instelling) terecht kunnen.”

We vragen begrip van onze patiënten voor deze situatie 

BEGRIP Ook de zorg kampt met een groot tekort aan personeel. Doktersassistenten zijn bijvoorbeeld heel dun gezaaid. Ebbing: ,,Momenteel werken in onze praktijk twee geneeskunde studenten als ondersteuning van de assistentes om de boel draaiende te houden. Ook corona sijpelt nog steeds een beetje door. Wat we ook merken is dat patiënten kortere lontjes krijgen aan de telefoon, omdat de wachttijden oplopen. Waar we normaal met zes of zeven assistenten werken hebben we nu regelmatig maar drie of vier personen beschikbaar. Met mensen aan de balie en vier telefoonlijnen open kunnen ze niet op twee plekken tegelijk zijn. Wij vragen daarom ook begrip van onze patiënten voor deze situatie.” 

.Soms stellen we als huisartsen de vraag of we dat verder doorbehandelen nog wel moeten willen

GEHOORD De huisarts voelt zich momenteel onvoldoende gehoord. Dit gaat zeker op voor de politiek. Ebbing: ,,De politiek belijdt met de mond dat de huisartsenzorg belangrijk is en dat ze er iets mee moeten, maar in de praktijk wordt daar niet heel hard aan getrokken. Het probleem is ook dat de zorgverzekeraars ons betalen. Zij zorgen ervoor dat de kosten niet teveel oplopen en dat vindt de politiek prima. Ook voor volgend jaar lijkt het erop dat de fors stijgende praktijkkosten weer onvoldoende geïndexeerd gaan worden. Het is natuurlijk ook zo dat er steeds meer kan in de gezondheidszorg en daardoor doen we ook steeds meer. Misschien moeten we daar ook grenzen aan gaan stellen. Denk bijvoorbeeld aan de vraag of je een 90-jarige nog een nieuwe hartklep gaat geven. De politiek wil echter over dit soort ethische kwesties geen standpunt innemen en de dokter, zeker de medisch specialist, wil vaak doorbehandelen. Soms stellen wij als huisartsen de vraag of we dat verder doorbehandelen in sommige situaties nog wel moeten willen.”

TEKORT Een korte termijn oplossing voor de nijpende situatie van de huisartsen is lastig. ,,De problematiek speelt op zoveel vlakken: wachtlijsten bij zieken -en verpleeghuizen, complexere zorg, personeelsgebrek; er is er geen gouden sleutel die de problematiek kan oplossen. Een ander probleem is de opvolging van de huisarts. Wij hebben nu al patiënten in de praktijk die in Tilburg wonen en ons als huisarts aanhouden, omdat ze daar geen huisarts kunnen vinden. Dat is in Zeeland, Groningen en Friesland nog erger. Huisartsen daar kunnen niet stoppen met de praktijk omdat ze geen opvolger kunnen vinden. Als ze toch stoppen zitten de mensen daar zonder huisarts. Veel waarnemend huisartsen willen niet meer als praktijkhouder aan de slag. Als praktijk houdende huisarts ben je verantwoordelijk voor het draaiende houden van de praktijk, zoals het doen of regelen van diensten en vervanging bij ziekten. Waarnemende huisartsen kunnen kiezen wat ze willen doen en werken steeds vaker maar twee of drie dagen in de week. We merken bijvoorbeeld dat het moeilijk is om waarnemers voor een vrijdag te krijgen. De alarmerende verhalen omtrent huisartsen schrikt ook weer mensen af om praktijkhouder te worden.”

De kwaliteit van zorg staat wel onder druk

KWALITEIT Kan de huisarts de kwaliteit van zorg nog leveren die gewenst is? ,,De kwaliteit van zorg staat wel onder druk”, erkent dokter Ebbing. ,,We kunnen het nog net, maar dan moet je wel een goed georganiseerde praktijk hebben. De administratieve rompslomp moet je vooral laten regelen door een praktijkmanager en een administratief medewerker, om op die manier zelf voldoende aan je medische taken toe te komen. In Houten hebben we dat goed geregeld, omdat we allemaal in medische centra zitten. Op die manier zijn we ook in staat een praktijkmanager en administratieve ondersteuning te betalen; dat zou in een kleine praktijk niet kunnen.”

PATIENT De patiënt zelf kan ook bijdragen aan de vermindering van de werkdruk. ,,Dit kan door goed na te denken of hij wel naar de dokter moet. We hebben de website ‘Thuisarts.nl’ waar veel nuttige informatie in begrijpelijke taal beschreven staat. We raden altijd aan deze site eerst te raadplegen alvorens de huisarts te bellen. Ook het tijdstip van bellen kan helpen, door niet allemaal op maandagochtend te bellen. We krijgen dan wel eens 200 telefoontjes, terwijl dit ’s middags een stuk minder is. Voor de huisartsenpost geldt dat mensen gewend zijn te leven in een 24-uurs maatschappij. De huisartsenpost is bedoeld voor spoedgevallen. De patiënt verwacht meer van ons dan dat we in de diensten kunnen bieden en bellen gerust op zaterdagochtend voor een verstopt oor. Dat is niet de bedoeling, de huisartsenpost is voor spoed, voor zorg die echt niet uitgesteld kan worden.”

Mensen beter maken of begeleiden bij ziekte of andere perikelen is het mooiste dat er is

TOEKOMST Ebbing is bezorgd als hij kijkt naar de toekomst van de huisarts. ,,Ik hou mijn hart vast of we de zorg die we nu leveren ook in de toekomst kunnen blijven leveren. Dit valt of staat naar mijn mening met het hebben van voldoende praktijkhouders. Het moet financieel aantrekkelijker voor de huisarts worden gemaakt om praktijkhouder te worden. Daarnaast moet de politiek zorgen dat de huisartsenzorg versterkt wordt. Dat is de basis van de gezondheidszorg in Nederland. Als de basis afbrokkelt stort het hele systeem in elkaar. Dit zijn de belangrijke oproepen aan de politiek en aan de zorgverzekeraars.” Ondanks alles blijft Ebbing huisarts zijn een fantastisch vak vinden. ,,Mensen beter maken of begeleiden bij ziekte of andere perikelen is het mooiste dat er is.”