HOUTEN TOEN: Het oudste huis van het dorp
4 september 2019 om 07:11 Overig Houten ToenHOUTEN Wie aan Houten denkt, denkt doorgaans aan nieuwbouw. Maar in het Oude Dorp van Houten zijn nog steeds oudere gebouwen te vinden. Zo stond het gebouw waar momenteel Tapperij de Zwijger in is gehuisvest er al in de 16e eeuw.
Onderzoeker en voormalig leraar/schoolleider Rinus van den Heijkant verdiept zich in het gebouw.
door Frank Magdelyns
,,De oudste aanwijzing voor het bestaan van het pand dateert uit het jaar 1598. Het was toen de woning van dominee Floris Gerritse van Ens. Hij laat in dat jaar een verbouwing uitvoeren, omdat het huis in slechte staat is. Het gebouw stond er duidelijk eerder en was de woning van de pastoor." Wanneer het is gebouwd, is volgens Van den Heijkant niet te achterhalen, maar kan 50 jaar of meer daarvoor zijn.
De woning stond aan een gemeenschappelijke dorpsweide waaraan een aantal dorpelingen in houten boerderijen woonden. Pas in de 17e eeuw komen de stenen huizen, waarvan het gebouw van De Zwijger vermoedelijk een van de eerste is.
Van den Heijkant heeft al veel uitgezocht over het oude huis. ,,Tot 1882 heeft er de dominee gewoond. Die vond het gebouw niet comfortabel, waarna er op de Herenweg een nieuwe pastorie verscheen. Het oude huis wordt in dat jaar gekocht door een smid, maar onduidelijk is of er ook een smederij heeft gezeten." Het perceel was destijds groter, want op de plek waar nu de winkel Petit Joli aan de Vlierweg zit, stond een bijhorende schuur. Het gebouw grensde aan zowel de Stationsweg (Vlierweg), Brink (Plein) en Loerikseweg.
HISTORIE EN SFEER De ouderdom van het pand, de historie en de sfeer van het Oude Dorp waren voor Joop en Annelies Middelkoop in 2002 reden om hier een nieuwe tapperij te beginnen. Eerder hadden ze al een café in Nieuwegein en Utrecht. Middelkoop constateert dat er weinig meer over is van het originele pand. "We hebben het plafond eruit gehaald en het dak is vernieuwd. De aannemer heeft tijdens de verbouwing met trekdraden tussen de muren het gebouw overeind gehouden. De vloer was eerder al volgestort met beton. Alleen de kelder is deels origineel en ik denk het raampje aan de kant van het Plein bovenaan ook."
Het is niet de eerste tapperij constateert Van den Heijkant. ,,Rond 1900 is er een kroeg in gekomen die toen Dorpzicht heette. Deze besloeg de helft van de huidige benedenverdieping en had een ingang aan de kant van het Plein. Ik kwam meerdere uitbaters op het spoor, waarvan de laatste Van Hal het 30 jaar volhoudt", legt hij uit. Vanaf 1953 tot ongeveer 1992 is het gebouw het onderkomen van twee groenteboeren. Daarna volgen twee opticiens en een aantal slagers.
BOVENWONING Met de verbouwingen in de laatste decennia is de bovenwoning verdwenen. Daar is nu een zaal en toiletruimte. Ook zag de gevel er voorheen anders uit met minder ramen. De ingang van café en winkel was aan de kant van het Plein, terwijl die nu aan de Loerikseweg is. De sfeer van een bruin café moest wel terugkomen en wie tegenwoordig het gebouw binnen gaat waant zich weer in een oudere sfeer van het Oude Dorp.
Middelkoop ontmoet regelmatig mensen in de tapperij die het gebouw van vroeger kennen en geeft dan een rondleiding door de voormalige bovenwoning. ,,Mensen hebben daar herinneringen bij. Ze kwamen er om te spelen met de kinderen die er woonden. Veel mensen in Houten hebben wat met dit pand", zegt ze.
TIJDLIJN
1540-1560 : bouw pastorie aan de dorpsweide van Houten
1596 : eerste dominee trekt het huis in
1598 : tweede dominee arriveert en laat het verbouwen
1798 : Strijd tussen protestanten en katholieken over kerk en pastorie
1882 : dominee vertrekt naar nieuw huis aan de Herenweg.
smid Takke koopt het huis
+/-1900 : café Dorpzicht wordt geopend. Er volgen diverse eigenaren:
Verhoog, Van Ginkel, De With en Van Hal
1953 : groenteboer Verheul
1976 : verswinkel en groenteboer Van Bentum
+/-1992 : opticiens
1997 : slagerij, eigenaren: Van Orsel, Klashorst, Arie de Knaller
2002 : bruin café Tapperij de Zwijger, Joop en Annelies Middelkoop
