Herdenking einde Tweede Wereldoorlog op het Plein

HOUTEN Op zondag 15 augustus vond bij het herdenkingsmonument op het Plein een plechtigheid plaats waarbij werd herdacht dat 76 jaar geleden de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden officieel ten einde kwam. Na de bombardementen op Hiroshima en Nagasaki capituleerde Japan. Loco-burgemeester Jan Overweg hield een toespraak waarin hij sprak over het belang om stil te staan bij het leed dat de samenleving diep heeft getroffen en nog altijd doorwerkt. Samen met veteraan John Repi legde hij een krans.

Annette Stolk – de Vries

Na de twee minuten stilte sprak Hans Bruning, voorzitter van stichting Vrede en Veiligheid. ,,Stilstaan bij vrede en vrijheid is respectering van en ons verplaatsen in de ander. Dan begrijpen we het wellicht beter, wordt herdenking concreet. Daarna kunnen we hopelijk ruimte maken voor de vraag hoe we onszelf zouden opstellen. Toen en vooral nu. Immers: alles wat nodig is voor de overwinning van het kwaad is dat goede mensen niets doen.”

VOELBAAR Loco-burgemeester Overweg wees in zijn toespraak op het belang om met elkaar te gedenken en terug te kijken naar een periode die veel ellende heeft gebracht en nog steeds voelbaar is. ,,Miljoenen onderdanen van het Koninkrijk hebben zwaar geleden als gevolg van honger, dwangarbeid, geweld, vernedering en terreur. Op erevelden in Indonesië en daarbuiten liggen 25.000 Nederlandse doden begraven. Vele Indonesische slachtoffers hebben geen speciale begraafplaats gekregen.”

MINDER BEKEND Overweg vindt het goed te merken dat de dodenherdenking op 4 mei heel bekend is in Nederland, maar wees erop dat de betekenis van 15 augustus daarentegen veel minder bekend is. ,,Nederlands Indië was volledig onderdeel van de Nederlandse staat en tot die datum waren we als Nederland nog niet volledig bevrijd(..). Honderdduizend kinderen en volwassen burgers werden geïnterneerd in kampen, honderdduizenden anderen werden buiten de kampen aan hun lot overgelaten. Tienduizenden zogenoemde ‘troostmeisjes’ werden uitgebuit, en honderdduizenden verrichten onmenselijke dwangarbeid, onder hen vele krijgsgevangenen en Indonesische romusha (arbeiders die onder een slavenregiem moesten werken).“

NIEMAND UITSLUITEN Hij ging ook nog in op de impact die corona heeft op de samenleving. ,,Ook dat pakt een groot deel van onze vrijheid weg en geeft ook verdeelde emoties. Het benadrukt met grote klem dat vrijheid vaak als iets gewoons wordt ervaren, maar dat niet is.” Daarnaast stond Overweg stil bij het feit dat de oorlog een tijdperk was waarin delen van de wereldbevolking werden uitgesloten. ,,Als eerste denken we aan de Joden, maar ook aan homo’s en lesbiennes. Voor hen was er geen plek, het mocht niet bestaan. Vreselijk.” Hij sprak over Houten als een prachtig dorp waar iedereen mag zijn wie die wil zijn. ,,Vrijheid betekent voor mij dat we niemand uitsluiten als het gaat om levensovertuiging, ras, gender, geslacht of beperking.”

LEED Hans Bruning wees er in zijn toesprak op dat er vandaag de dag twee miljoen Nederlanders nog altijd direct of indirect verbonden zijn met het leed van de Japanse oorlog en bezetting van Azië. Vaak als tweede of derde generatie. ,,Maar wat is het goed dat de eerste generatie zich nog kan laten horen. Meestal gaat het dan om landgenoten die toen op heel jonge leeftijd gevangen werden gehouden in de Japanse kampen. De ontbering, onderdrukking en het verlies van naasten heeft hun levens getekend.”

MENSONTEREND Tevens sprak Bruning nadrukkelijk over de mensonterende situaties die de oorlog heeft veroorzaakt. ,,Vandaag denken we aan de ruim 20.000 Nederlanders die omkwamen, burgers en militairen. Door oorlogshandelingen, terreur, honger en ontberingen in de kampen. Zo kennen we allen het beeld en de werkelijkheid van de Birma spoorweg. Mensonterend. Vandaag denken we aan de ruim twee miljoen Indonesiërs die omkwamen, vooral door dwangarbeid en uitputting als gevolg van gecreëerd voedselgebrek. Mensonterend. Tot op de dag van vandaag zijn wij niet in staat het aantal doden van de Tweede Wereldoorlog als geheel te schatten. Het gaat om het immense aantal van tussen de 50 en 70 miljoen wereldbewoners. Een aantal dat door de omvang nauwelijks te bevatten valt en even afschrikwekkend is. Mensonterend.”

OPDRACHT Wat Bruning betreft blijft stilstaan bij vrede en vrijheid een opdracht waarbij herdenken nodig is. ,,De verhalen moeten verteld worden, door alle generaties. Van de eerste generatie tot de jongste.”