De spelersgroep van Marleen en Aart Molendijk zorgen weer voor een historisch spektakel
De spelersgroep van Marleen en Aart Molendijk zorgen weer voor een historisch spektakel Jeannette van Altendijk

Open Monumentendag - De geschiedenis van Kasteel Duurstede

14 augustus 2018 om 12:10 lokaal

REGIO Tijdens de Open Monumentendagen, 8 en 9 september, is er in de Kromme Rijnstreek veel te zien en te beleven. Door de samenwerking van de comités Bunnik, Houten en Wijk bij Duurstede zijn maar liefst 52 monumenten geopend.

door Kees Broekman

In Wijk bij Duurstede staat Kasteel Duurstede centraal. Kasteel Duurstede, Langs de Wal 6-7, is rond 1260 gesticht door Zweder I van Zuylen van Abcoude, telg uit een van de belangrijkste families in het Nedersticht. Het oudste deel van het kasteel is de vierkante woontoren (donjon) van zware baksteen en dikke muren. Het kasteelterrein lag hoger dan nu het geval is. Het huidige kasteelterrein is eigenlijk het vroegere kelderniveau. De ingang van de woontoren lag ongeveer zes meter boven het kasteelterrein en was alleen met een ladder of trap te bereiken. Aan het einde van de 13e eeuw kreeg het kasteel poorten en een gracht.

In de 15e eeuw werd het de woning van de bisschoppen van Utrecht. David van Bourgondië (1427-1496) en zijn bastaard halfbroer Filips van Bourgondië (1464-1524) hebben het kasteel veranderd in een vorstelijk verblijf, centrum van kunst en cultuur. David van Bourgondië bouwde de grote ronde toren, die daarom ook de Bourgondische toren wordt genoemd. Daarna werd het kasteel steeds onbelangrijker, ondanks modernisering van de verdedigingswerken. Tijdens de inval van de Fransen in 1672 werd het kasteel wél, maar de stad niét gespaard. De inwoners gebruikten de stenen van het kasteel om de oorlogsschade te herstellen. Het kasteel verviel tot ruïne.

De eerste restauratie was in 1883 onder leiding van de beroemde architect P.J.H. Cuypers. Daarna volgden belangrijke restauraties in 1948, 1983 en 2013. In 1852 schonk de toenmalige eigenaar van de ruïne en park, baron J.H. van Lynden van Lunenburg, het park aan de stad met de opdracht er een openbaar wandelpark van te maken. Het kasteelpark (Kasteelbos genoemd) is aangelegd door de bekende tuinarchitect J.D. Zocher jr, daarbij gebruikmakend van de oude verdedigingswallen. Thans is het de locatie waar veel activiteiten plaatsvinden.

Kasteel Duurstede heeft van 1410 tot 1412 dienst gedaan als gevangenis voor ridder Jan van Brederode (ca. 1372-1415). In 1392 was hij getrouwd met Johanna van Abcoude (ca. 1376-1411), de enige dochter van de Wijkse stadsheer, Willem van Abcoude, en Maria van Walcourt. De huwelijksverbintenis bood uitzicht op grote rijkdom en macht, maar het huwelijk bleef kinderloos en ze besloten in 1402 om in een klooster te treden. Na het overlijden van Willem van Abcoude (1407) gingen de titels van heer van Abcoude en Wijk bij Duurstede over op Abcoudes voogdijkind Jacob van Gaasbeek. Jan van Brederode wilde alsnog aanspraak maken op deze heerlijkheden en legde in 1409 zijn habijt af, maar had zijn vrouw nodig om zijn aanspraak hard te maken. Hij kreeg zijn vrouw niet te spreken, waarop hij het Maria Magdalenaklooster waar zij woonde, belegerde. Bisschop Frederik van Blankenheim nam hem gevangen. Hij werd uitgeleverd aan Jacob van Gaasbeek die hem gevangen zette. De ongelukkige Johanna stierf nog geen jaar na het ontvoering debacle, amper 35 jaar jong, in het klooster. Jan stierf uiteindelijk roemloos en berooid in 1415 als huurling op het Europese slagveld bij Azincourt.

Frits van Oostrom (1953), universiteitshoogleraar in Utrecht, schreef in 2017 een virtuoos gereconstrueerde en meeslepende biografie over ridder Jan van Brederode: 'Nobel streven'. Van 14.00 tot 14.45 uur zal hij zaterdag 8 september in de R.K. kerk, Klooster Leuterstraat 35, een boeiende lezing houden met als titel: 'De ongelukkige Johanna'. Van Oostrom zal vooral aandacht besteden aan de enerverende gebeurtenissen in Wijk bij Duurstede. Aansluitend komen Jan van Brederode en Johanna van Abcoude tot leven in een kort theaterspel met als titel: 'Jan van Brederode kwam letterlijk van de (Ab)coude kermis thuis!'. Regie Marleen Molendijk. De opening van Monumentendag vindt 8 september om 11.00 uur plaats op kasteel Duurstede. Deze theatrale opening speelt zich af rond de gevangenneming van Jan van Brederode in 1409. Verrassende tijdgenoten nemen u mee terug in de geschiedenis. Marleen en Aart Molendijk geven samen met hun spelersgroep en i.s.m. Kasteel Cultureel wederom een bijzondere vorm aan deze dag!

Kasteel Duurstede blijft met zijn geschiedenis een magisch monument
advertentie
advertentie