Foto-expositie tijdens de week tegen mishandeling

HOUTEN Vanaf vrijdag 13 november is foto-expositie #ZIE te zien op billboards voor het gemeentehuis van Houten. Deze buitenexpositie brengt mensen in beeld die met huiselijk geweld en seksueel misbruik te maken hadden. Het is een project van fotograaf Judith Keessen die zelf slachtoffer is. Houtenaar Paul van Dam, één van de geportretteerde mannen, is betrokken bij deze expositie, omdat hij op jonge leeftijd slachtoffer werd van seksueel misbruik. Helaas mag hij door de RIVM maatregelen niet georganiseerd werken bij de borden. Dat vindt hij jammer, want hij gaat graag het gesprek aan met voorbijgangers om zo openheid te creëren over de thematiek.

door Irene van Valen

Deze buitenexpositie wordt door Veilig Thuis Midden Nederland aan gemeenten aangeboden en is onderdeel van de week tegen mishandeling die loopt van 16 tot 22 november. ,,Sinds drie jaar werk ik mee aan deze expositie en hoopte dat deze eerder naar Houten kon komen”, zegt Van Dam. ,,Mishandeling is onderdeel van onze maatschappij. Het onderwerp maakt mensen ongemakkelijk, doet pijn en veroorzaakt onmacht. Het niet ter sprake brengen door slachtoffers heeft veelal te maken met schaamte. De mensen om je heen zitten niet te wachten op pijnlijke verhalen en de ontkenning is zo nabij. We houden de vuile was liever binnenshuis. En dan gaat het ook nog eens over seksualiteit; dat is op zich vaak al een moeilijk gespreksonderwerp.” Door deze expositie hoopt Van Dam mee te werken aan preventie door het taboe te doorbreken.

BEGRIP Op jaarbasis hebben 134.000 kinderen te maken met huiselijk geweld. Uit onderzoek van Corinne Dettmeijer (2104) blijkt dat 41% van de vrouwen en 23% van de mannen van 0-18 jaar oud met enige vorm van misbruik te maken hebben. Het gaat dan van intimidatie door woorden tot verkrachting. ,,Dit vraagt om aandacht. Slachtoffers hebben het er niet over.” Van Dam is, nadat hij zich in 2012 bewust werd van het ooit opgelopen trauma van seksueel misbruik op jonge leeftijd, nu open over zijn ervaring. Hij wil voorkomen dat het anderen overkomt. Hij wil dat er begrip ontstaat en dat het niet wordt weggepoetst. ,,Heb het lef om seksueel misbruik bij de naam te noemen en het niet te bagatelliseren tot misbruik.”

LUISTEREN Het herkennen van dit probleem is niet gemakkelijk. ,,Behandelingen van huisartsen en fysiotherapeuten zijn veelal te kort om achterliggende problemen te herkennen. Daar komt bij dat op de zorg steeds meer wordt bezuinigd”, zegt Van Dam. Daarbij gebruikt hij de woorden van Manu Keirse: ,,Wat we moeten doen is drie dingen: we moeten luisteren, luisteren en luisteren. Het vraagt om een lange adem, net als bij rouw. Iemand die een dierbare verloor, wil eerst dagelijks, later wekelijks en dan maandelijks erover praten. Soms na vijf jaar wil iemand weer het verhaal vertellen. Willen we dan nog luisteren? Waar mensen dan niets mee kunnen is de uitspraak: Nu moet je vooruitkijken.”

GEDOE Wat Van Dam verbaasd is dat HBO opleidingen als PABO’s en fysiotherapie, maar ook universitaire opleidingen voor artsen, weinig of geen aandacht besteden aan het thema seksueel misbruik of huiselijk geweld. Hij geeft zelf les aan eerstejaars verpleegkundigen, waarmee hij alertheid en openheid wil leren. Slachtoffers ervaren lucht als zij met iemand openlijk kunnen praten over wat hen is overkomen. Het vraagt wat van de luisteraar maar als die in staat is te luisteren dan is dat heilzaam voor het slachtoffer. Praten is geen oplossing maar geeft begrip. ,,Door mensen aan te spreken bij de expositie en te vragen wat zij van de foto’s vinden, geef ik een opening. Eens noemde een vrouw die foto’s en #metoo allemaal gedoe. Tot ik vroeg of ze mijn foto zag. Toen ze de bijbehorende tekst las, sloeg ze haar hand voor de mond en schaamde zich. Haar oordeel veranderde.” Een andere keer ontmoette Van Dam een tienermeisje en vroeg of ze iets wist van huiselijk geweld. Ze zei dat ze er ervaring mee had. Ze woonde niet voor niets in een gastgezin.

VERDERKIJKEN Van Dam roept op niet om de billboards heen te lopen. ,,Ga kijken en kijk daarna verder. Zie je dat kind dat vaak met blote voeten buiten staat? Zie je als leerkracht een kind dat weer een blauwe plek heeft? Laat je niet leiden door de angst het mis te hebben. Zolang kinderen jaarlijks dood gaan door misbruik, mogen wij onze ogen niet sluiten.” Van Dam hoopt van harte dat we opletten en doorpakken. Bovenal dat we luisteren en laten zien dat we iemands verdriet zien. Als professional kan het heilzaam zijn voor jouw patiënt of cliënt dat je onder andere door een appje of een telefoontje laat weten dat je die persoon zag.” Of als verpleegkundige dat je voordat je naar huis gaat nog even langs die zieke gaat en die groet en sterkte wenst. Het begint bij aandacht, een luisterend oor en vanuit de pastorale context in een zegen of gebed. Laat je eigen onvermogen geen reden zijn een ander te negeren, accepteer de boosheid of het verdriet van de ander. En in alle gevallen: luister naar je onderbuikgevoel, dat heb je niet voor niets! Heb het lef om over je comfortzone heen te reiken naar die ander.

WEBINAR In de week van mishandeling zijn meerdere activiteiten te volgen. U vindt ze hier: https://www.houten.nl/burgers/zorg-en-gezondheid/week-tegen-mishandeling/. Een van de activiteiten voor professionals is een webinar van Van Dam op donderdag 19 november en na inschrijving te volgen.