Houtens Huishoudboekje

Het zal duidelijk zijn dat de (afgelopen) economische crises als een rode draad door het huishoudboekje van de gemeente Houten loopt. Al in juni 2011 besloot de gemeente na overleg met inwoners, instellingen en bedrijven tot een bezuiniging van € 6,7 miljoen. In december 2011 vereiste de crisis nog een extra kostenbesparing van € 2,5 miljoen. Dit betekende niet alleen een bezuiniging op de kosten van personeel en de bedrijfsvoering van de gemeente. Ook op het beheer van openbare ruimte en voorzieningen op het terrein van cultuur, sport en welzijn is de afgelopen jaren fors bezuinigd. Er werd van de inwoners gevraagd "om met minder genoegen te nemen en meer zaken zelf of met hulp van de omgeving op te pakken".

Inmiddels gaat het economisch weer goed, ook met Houten. Investeringen nemen toe, de werkloosheid daalt en het huishoudboekje van Houten kent vanaf 2017 weer een voordelig saldo. Kunnen op termijn de bezuinigingen op onderhoud en voorzieningen weer worden teruggedraaid? Een thema bij de verkiezingen?

Martin Monkel

SIMPEL Als je een willekeurige inwoner vraagt naar het huishoudboekje van Houten, staat die je raar aan te kijken. Doorvragend naar de begroting van Houten wordt de blik iets helderder maar het blijft een vraagteken. Klaarblijkelijk hebben (heel) weinig inwoners belangstelling voor de financiën van de gemeente. De meeste reacties beperken zich tot de hoogte van de lokale lasten, zoals de afvalstoffenheffing of de OZB. Komt het omdat het 'ver van mijn bed" is, omdat het ingewikkeld is of dat je er toch geen invloed op hebt? In een gesprek met de verantwoordelijk wethouder krijg je, met alle respect, wel de indruk dat de inhoud in 'vaktaal' wordt toegelicht. Toch heeft Houten een goede stap gezet om de begroting voor 2018 meer inzichtelijk te maken voor haar burgers. In een "begroting in één oogopslag" wordt op hoofdlijnen aangegeven waar het geld vandaan komt en waar het aan wordt uitgegeven. Zo wordt de (complexe) begroting van Houten in principe teruggebracht tot een 'simpel' huishoudboekje.

Invloed De gemeenteraad heeft, naast de volksvertegenwoordiging, twee belangrijke taken. De eerste is om bij de begroting aan te geven onder welke voorwaarden het programma wordt uitgevoerd en tegen welke kosten dat mag gebeuren. De tweede is om te controleren of het college de uitvoering van het programma heeft gedaan zoals bij de begroting is vastgelegd met de besteding van het afgesproken budget.
Welke invloed heeft de raad echter op het beschikbaar stellen van geld? Veel is vastgelegd in 'verplichte taken'. In de praktijk beperkt die invloed zich tot ca. 20% van de begroting. Dat geldt ook voor een gemiddeld huishoudboekje van een Houtense inwoner. Een rekensommetje leert dat na aftrek van de vaste kosten, zoals hypotheek of huur, energie, (zorg)verzekeringen en gemeentelijke en provinciale lasten, er gemiddeld maar 20% als 'vrij besteedbaar' over blijft.

In Houten bedraagt dit 'beïnvloedbare' deel van de begroting ongeveer € 20 miljoen. Dat lijkt veel, maar ook het is weer betrekkelijk omdat veel van dat bedrag vastligt in (gemeentelijke) programma's met een meerjarige verplichting. Daardoor hebben de financiële wijzigingen, die vanuit de raad bij een begroting worden ingediend, meestal maar een beperkte invloed.

INWONER Verenigingen en maatschappelijke organisaties hebben baat bij de mate waarin de gemeente hen financieel ondersteunt. Die ondersteuning heeft de laatste jaren sterk onder druk gestaan. Zo is bij de 'verzelfstandiging' van de bibliotheek een bedrag van € 300.000 gemoeid, en is voor € 373.000 bespaard op de subsidiepot.

De zogenaamde lastendruk van de gemeente is echter vrijwel gelijk gebleven. De bijdrage aan de inzameling van afvalstoffen daalt tot 2017 vrijwel structureel met ca. 10% per jaar. "Gedrag wordt beloond" zei wethouder Van Liere eerder. De kosten van de rioolheffing blijven gemiddeld vrijwel gelijk. Daarentegen stijgt de Onroerende Zaak Belasting (OZB) in de begroting 2018 met 5% ten opzichte van 2014, toegelicht als "trendmatige aanpassing". Bepaalde partijen maken zich sterk voor een verlaging van het tarief, maar vanwege de krapte op de woningmarkt stijgt de OZB met de huizenprijs.