Willy Kruijssen over het ontstaan van de dorpse wielerklassieker

SCHALKWIJK Het was 1970, het was de tijd van eindeloze zomers, verveling, niet iedereen ging op vakantie. De fiets van zijn broer en de secondewijzer van Gerard van Breukelen vormden de inspiratie voor de Tour de Schalkwijk.

door Tanja Vlieger

COLLECTIEVE GEHEUGEN ,,Mijn vader was fietsenmaker en had in zijn werkplaats altijd de Tour de France aan op de radio." Willy Kruijssen denkt terug aan die zomer dat hij veertien was, vlak voor hij in De Wiese het tijdelijke Tourmuseum mag openen met burgemeester Gilbert Isabella. Daar in de Wiese ligt nu even het collectieve geheugen van het dorp van vijftig jaar Tour de Schalkwijk uitgestald. ,,De tour is van iedereen. Er hebben door de jaren heen zoveel kinderen meegefietst en mede georganiseerd, daardoor is iedereen betrokken."

MAGNEET Maar hoe begon het? Willy: ,,Mijn oudste broer had een wielrenfiets. Een hele goeie, niemand mocht erop. Dat ding had wel 1400 gulden gekost. Op een gegeven moment wilde mijn broer uit met Shirley. Maar ja, dat kostte geld, en dat had hij niet meer." Dus vroeg hij aan Willy: Wil je mijn fiets kopen? Ja, tuurlijk, maar zoveel geld had Willy niet. ,Hoeveel heb je dan wel?' vroeg zijn broer. ,75 gulden en 23 cent'. Verkocht! Willy: ,,Ik wist niet hoe snel ik boven moest komen om mijn spaargeld te pakken."

SECONDEWIJZER Willy's vader die dit gesprek hoorde, waarschuwde zijn oudste zoon: ,,Als je dit doet wil ik er nooit meer iets over horen." Maar de deal werd gesloten en zo fietste Willy op 'de magneet' door het dorp. Ook Willy's vriendje Gerard van Breukelen mocht erop. Gerard had een horloge met een secondewijzer. Willy: ,,Dat was vrij uniek voor die tijd, een secondewijzer." Gerard vroeg: ,Zal ik je tijd eens opnemen?' Ja, leuk, en daar reed Willy zo hard hij kon een rondje door de bebouwde kom van Schalkwijk. Wickenburgselaan, Spoorlaan, Jonkheer Ramweg en weer de Wickenburgselaan in.

AAN DE SLAG Hoe langer hoe meer jongens uit het dorp kwamen kijken. Omstebeurt mochten ze erop. Sommigen waren wat kleiner van stuk, ze konden amper op het zadel zitten. Maar aanstekelijk werkte het wel. Dus besloten ze de Tour de Schalkwijk te organiseren. Gewoon, zonder begeleiding, Willy samen met Gerard en Jan van der Pouw. Willy: ,,Het kwam niet in ons op om hulp te vragen, we deden alles zelf." Routes uitstippelen, rugnummers op lakens tamponneren, ieder op z'n eigen fiets. Vanwege de Tour de France, was de naam Tour de Schalkwijk snel gekozen. Willy: ,, Ik weet nog dat ik het raar vond klinken. Maar een andere geschikte naam was er niet."

REGEN Zo gingen ze van start. Willy reed vooruit om verkeer tegen te houden, en als ze dan voorbij waren, dan racete hij naar het volgende punt om de weg af te zetten. Gerard en Jan stonden bij de finish om de tijd te noteren en de volgorde van binnenkomst. De eerste etappe was op een maandag, met 14 renners. Elke dag gingen ze weer. Willy: ,,Op donderdag regende het 's ochtends, ik draaide me nog een keer om in bed. Tot mijn moeder in mijn kamer stond: ,D'r uit Willy, de jongens staan beneden, ze willen fietsen.' In de echte Tour regent het ook wel eens, was hun argument."

VERGUNNING Het werd al gauw opgemerkt in het dorp: die jongens die de hele tijd aan het fietsen waren, met rugnummers en een lijn op de weg getekend. Wim van de Heuvel belde de krant, en zo werd er een verslag gedaan van de laatste etappe. De krant vroeg de jongens: volgend jaar weer? Ja, waarom niet? Nico van de Heuvel leverde wat prijsjes. Sowieso werden er oude bekers hergebruikt. Er werden gewoon stickers over de naamplaatjes geplakt. Er was krentenbrood en slagroomtaart. Pas na afloop van de eerste editie nam de politie contact op met Willy. Willy: ,,Ze vroegen me: ,Wat hebben jullie georganiseerd? Weet je wel dat je daar een vergunning voor moet hebben?' Daar hebben ze ons de jaren daarna mee geholpen."

SPONSOREN Ome Sjef gaf Willy in de beginjaren de gouden tip: je moet sponsors regelen. Een programmaboekje met advertenties, dan heb je tenminste een beetje geld om wat te doen. En zo geschiedde. En zo gaat het nog steeds.
Het huidige –laten we het noemen- organisatiemodel van de Tour de Schalkwijk bestaat ook al heel lang. De eerste jaren was het Willy die de kar trok, samen met een clubje jongens om hem heen. Het negende jaar had Willy (inmiddels 22 jaar) het te druk met zijn studie en verschoof de leiding naar Hans Schevers en Sjaak van de Starre. Maar had WIlly het wel goed overgedragen? De organisatie verliep een beetje stroef. Toen Willy iedereen weer belde voor de tiende editie -hij wilde zich graag inzetten voor een jubileum van zijn eigen initiatief- wilde niemand meer meehelpen.

KWARTJES Op dat moment vielen er bij Willy wat kwartjes. Van zijn klasgenoten op de lerarenopleiding tekenen en handvaardigheid had hij al wel eens feedback gekregen: ,Jij wilt altijd de baas zijn, er is geen ruimte voor andere initiatieven.' Dat zette hem aan het denken. Je moet anderen wel verantwoordelijkheden geven, anders nemen ze die ook niet.

COMMISSIES Op een avond begon Willy te schrijven, hij maakte een indeling in commissies, van wegafzetters tot beheer en opvang, hij typte complete taakomschrijvingen uit en stapte ermee naar de Soos. Willy: ,,Daar was net een hele nieuwe lichting 13- en 14-jarigen beland, die zelf hadden meegefietst en die heel graag wilden helpen. ,,Op één avond waren zowat alle commissies gevuld." Iedereen bij een commissie had dus zijn eigen verantwoordelijkheden. Daarnaast was er de Coördinatie, die met alle commissies contact hield.

ONDERWIJS Willy is eigenlijk door de jaren heen steeds in soortgelijke rollen blijven werken. Zijn meest recente project is het schrijven van een lesmethode voor het basisonderwijs. In dat traject werkt hij samen met docenten op dezelfde manier als in de Tour. Geef ze verantwoordelijkheden, laat ze zelf een plan trekken, en de lessen zullen meer tot de verbeelding van de kinderen spreken. In het kader van 'beleef' onderwijs worden er per jaar vijf thema's behandeld, waar alle vakken onder vallen, of het nu rekenen, aardrijkskunde of geschiedenis is. Vanuit de structuur verleden – heden – toekomst kun je alles aanstippen. Wanneer je als docent echt contact maakt met een kind, dan heb je de grootste kans dat er iets blijft hangen. Of nog beter: dat het kind uitgedaagd wordt zelf op onderzoek te gaan.
Deze formule past Willy ook toe in de cursussen die hij bij het Kunstencentrum Pier K geeft. Daar geeft hij aan iedereen vanaf 6 jaar. Willy: ,,Ik hoop iets op te gooien, wat anderen kunnen vangen en waarmee ze aan de haal kunnen gaan."

Dat de Tour de Schalkwijk dit jaar voor de vijftigste keer wordt georganiseerd is niet gek, want het concept zit gewoon goed in elkaar. Willy: ,,De kracht van de Tour zit hem in de verantwoordelijkheid die je de jeugd geeft." Als ze die voelen, brengen ze het geheel tot een grotere hoogte. ,,Dat was toen, en dat is nu nog steeds zo."