Van stuw naar vispassage

HOUTEN Dit jaar bestaat het Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden 25 jaar. Wim de Wit werkte 40 jaar bij het waterschap en stond mede aan de basis voor het huidige stelsel van watergangen, gemalen en stuwen in het Kromme Rijngebied.

door Frank Magdelyns

In 1971 komt De Wit in aanraking met het waterschap Kromme Rijn. Via Gijs Jonkers die hij kende uit de Houtense gemeenteraad wordt hij gevraagd er te komen werken. ,,Toen ik ging solliciteren bleek dat ik een verkeerde kleur pak aanhad en dat ze mij wilden afwijzen. Maar Jonkers regelde dat ik werd aangenomen als technisch ambtenaar."

De Wit komt terecht in een kleine organisatie van 11 personen, gehuisvest boven de Rabobank op het Plein, waarvan 5 in de buitendienst. ,,Er was vóór 1970 bij de kleine waterschappen geen technisch personeel en alles werd uitbesteed. Maar sinds de oprichting van Kromme Rijn gingen we steeds meer zelf doen. Met weinig geld moesten we vele problemen oplossen. Zo waren er gebieden met wateroverlast en verdroging." Hij en Jonkers stellen daarop plannen op om de waterhuishouding te verbeteren. ,,Zo haalden we dammen weg bij de oude waterschapsgrenzen en planden we nieuwe watergangen, gemalen en stuwen".

AMSTERDAM-RIJNKANAAL Een van de problemen is het gedaalde grondwater door de komst van het Amsterdam-Rijnkanaal. ,,Van een boer uit Odijk hoorde ik dat toen het kanaal aan het begin van de jaren 50 werd geopend, het waterpeil in één week uit alle sloten wegzakte. Er volgde een lange strijd tussen boeren en Rijkswaterstaat. Deze laatste kwam met een rapport, waarin stond dat de daling vooral kwam door een jarenlange daling van het Lekpeil. Elke boer voelde op zijn klompen aan dat dit niet klopte." De patstelling duurt 20 jaar, maar Jonkers doorbreekt het door met Rijkswaterstaat te gaan praten. ,,Hij zei laten we ophouden met het gekissebis. Geef ons geld en wij regelen dat er weer water komt in het verdroogde gebied. Het waterschap kreeg één miljoen gulden, wat erg veel was in die tijd", zegt De Wit. ,,Het kanaal bleek toen voor een goede waterbeheersing zelfs grote voordelen te hebben. We konden veel beter water lozen of aanvoeren. Voorheen moest dat alles via lange nauwe watergangen."

MANAGER EN INNOVATOR Langzamerhand krijgt de Wit meer verantwoordelijkheid en wordt hij uiteindelijk plaatsvervanger van Jonkers, die ook wethouder van Houten is. De Wit blijft vernieuwend bezig. ,,Overdag werd ik in beslag genomen door de dagelijkse werkzaamheden, maar 's avonds in bed kreeg ik interessante ideeën." Zo ontwikkelt hij in de jaren 80 stuwen die automatisch werkten op waterkracht, op afgelegen plaatsen zonder elektriciteit. Dit met behulp van een vlottersysteem. Ook vindt De Wit een vispassage uit, die nu landelijk wordt toegepast en zijn naam draagt. ,,Deze De Wit-vispassage werkt ook goed op plekken waar weinig wateraanvoer is, zoals de Langbroekerwetering. Vissen hadden tot dan niet mijn belangstelling, maar ik vond met 'slim boeren-verstand' een oplossing om stuwen vispasseerbaar te maken. Toen ik mijn eerste vispassage in Langbroek in werking zag ging er prompt een ijsvogel op de rand ervan zitten."

,,Ik ben dankbaar dat ik in mijn werk, techniek en natuur kon combineren. Ik heb veel vrijheid gehad om met innovaties bezig te zijn en deze ook uit te voeren. Bijvoorbeeld o.a. de eerste aanleg van natuurvriendelijke oevers langs de Kromme Rijn in 1995, waarvoor het waterschap een landelijke innovatieprijs won. Tegenwoordig zijn er voor verbeteringsplannen meer specialismen nodig en zit men vaak met wel vijf disciplines om tafel. Er zijn meer regels, mensen zijn mondiger en de kwaliteitseisen zijn opgeschroefd."

Over de Lekdijk maakt De Wit zich weinig zorgen. "Wel is er altijd een zeker risico bij de waterinlaat-werken en de sluizen. De rivierdijk zelf is stevig genoeg. Alhoewel: het waterschap dacht klaar te zijn, maar door de stijging van de zeespiegel in de komende decennia, moeten de dijken robuuster worden."

Collega's hebben als eerbetoon een klein plantsoen bij het gemaal Caspargauw naar hem genoemd.